İnsan orqanizmi çox ciddi yükləmələrə tab gətirmək və bu zaman tonusda qalmaq iqtidarındadır. Lakin bəzən insanlar hiss edir ki, buna heç bir ciddi səbəb olmadan enerjisini itirir, çox tez yorulur.

Bəzi çox adi şeylər enerjimizi azalda bilir. Bunlara fikir verin.

Susuzlaşma

Enerjinin səbəbsiz azalmasının əsas səbəblərindən biridir. Müasir insanlar adi təmiz suyun əvəzinə çay, qəhvə, cola və s. içir ki, bu içkilər orqanizmin mayeyə olan tələbatını ödəmir, əksinə orqanizmdən mayenin çıxmasını sürətləndirir, orqanizmi susuzlaşdırır.

Özünüzü adi təmiz su içməyə öyrəşdirin. Hər bir saatdan bir kiçik qurtumlarla 1 stəkan təmiz qazsız su için.

Qəcetlər

Smartfonlardan çox fəal istifadə müasir insanın enerjisini azaldan əsas faktorlardan biridir. Smartfonlardan yalnız zəruri hallarda istifadə edin. Sosial şəbəkələrin fəal istifadəçilərinin bir çoxlarında yuxu problemləri, sinir gərginliyinin artması, əsəbilik, tez yorulma kimi hallar tez-tez müşahidə olunur.

Mənfi emosiyalar (hirs, kədər, incimə, paxıllıq, qısqanclıq, peşmanlıq və s.)

Mənfi emosiyalar insanın enerjisini sovurur, insanı zəif və gücsüz edir. Streslərdən uzaq olun, streslərdən qaçın, köhnə pis xatirələrlə yaşamayın. Bu sizi daha güclü və enerjili edəcək.

Bu simptomlar aşağıdakılardır:

- Uşaq döşü zəif əmir, bu zaman fasilələr edir və tez yorulur, süd tez-tez boğazında qalır, burnundan tökülürsə;

- Əgər körpə tez-tez gəyirir, yeməkdən sonra qusur, çəkisini zəif artırırsa;

- Uşaq süst, az aktivdirsə və ya əksinə, həddən-ziyadə narahatdırsa və bu narahatlıq ətraf mühitdə, hətta cüzi dəyişkənlik baş verdiyi zaman artırsa;

- Uşaqda sakit vəziyyətdə və xüsusilə də ağlayan zaman çənənin, həmçinin yuxarı və ya aşağı ətrafların titrəməsi müşahidə edilirsə;

- Uşaq tez-tez səbəbsiz diksinirsə, yuxuya çətin gedirsə və bu zaman onun yuxusu səthi, qısamüddətli olursa;

- Yan böyrü üstündə yatarkən başını daim arxaya doğru əyirsə;

- Uşağın başı çox tez və ya əksinə olaraq, çox ləng böyüyürsə;

- Uşağın hərəkət aktivliyi zəifləmiş olduqda, o özü süst, əzələləri boşalmış (əzələlərin aşağı tonusu) vəziyyətindədirsə və ya əksinə, uşaq gərgin, əzələləri yığılmış (əzələlərin yüksək tonusu) vəziyyətindədirsə;

- Əgər ətraflardan biri (əl və ya ayaq) daha az hərəkətlidirsə və ya qeyri-adi vəziyyətdə durursa;

- Uşağın gözləri çəpləşərsə və ya bərəlirsə (bu zaman vaxtaşırı olaraq sklera ağ lent şəklində görünür);

- Uşaq daim başını bir tərəfə çevirməyə çalışırsa (əyriboyunluq);

- Budların aralanması məhdudlaşarsa və ya əksinə, uşaq qurbağa şəklində uzanmış olarsa;

- Uşaq Keysər kəsiyi əməliyyatı ilə, sağrı gəlişi ilə doğulubsa, doğuş zamanı ginekoloji maşa tətbiq edilibsə, körpə vaxtından əvvəl və ya böyük çəki ilə doğulubsa, əgər ciftin dolanması baş veribsə, dogum evində olarkən uşaqda qıcolmalar müşahidə edilibsə.

Qeyd olunan əlamətlərin bir və ya bir neçəsini öz uşağında görən valideynlərə qorxuya düşmək lazım deyil. Ola bilər ki, uşağın sinir sistemində heç bir patologiya yoxdur. Lakin hər ehtımala qarşı gecikmədən uşaq nevropatoloquna müraciət etməklə buna əmin olmaq daha məqsədəuyğundur.

Uşaqlarda anadangəlmə inkişaf qüsurları - uşaq yaşlarında əlilliyin əmələ gəlməsində və 1 yaşa qədər olan uşaq ölümlərinin ən əsas səbəbi hesab edilir.

Bu qüsurlar müxtəlif zərərli faktorların (xüsusən hamiləliyin erkən dövrlərində) dölə mənfi təsirləri nəticəsində əmələ gəlir.

Həkimlər dönə-dönə təsdiq edirlər ki, uşaqlarda anadangəlmə inkişaf qüsurlarının xeyli hissəsinin qarşısını almaq olar. Bunun üçün gələcəyin ata və anası hamiləliyə qabaqcadan lazımi səviyyədə hazırlaşmalıdırlar.

Anadangəlmə inkişaf qüsurlarını törədən faktorlara teratogen faktorlar deyilir. Teratogen infeksiyalar anadan körpəyə keçən infeksion xəstəliklərdir. Bunlara bəzi virus infeksiyaları - məxmərək, sitomegalovirus, sadə herpes, qrip, epidemik parotiti, suçiçəyi, eləcə də cinsi yolla keçən infeksiyalar - toksoplazmoz, sifilis, xlamidioz, ureaplazmoz və s. aiddir. Beləliklə, uşaq doğulmasına hazırlaşan gələcək ata və ana qabaqcadan tibbi müayinədən keçməli, bütün xroniki xəstəliklərin profilaktik müalicəsini aparmalıdırlar. Hamiləlik zamanı qadınlar öz sağlamlığını qorumalı, infeksion xəstələrlə kontaktdan uzaq olmalıdırlar.

Anadangəlmə inkişaf qüsurlarının əmələ gəlməməsi üçün ən əsas tədbirlərdən biri məxmərəyə qarşı vaksinasiyadır - peyvənddir. Çünki əksər hallarda məhz bu virus, inkişaf qüsurlu körpələrin doğulmasına gətirib çıxarır.

Anadangəlmə inkişaf qüsurlu uşaqların doğulmasında risk faktorlarından biri də çoxsaylı abortlardır (süni uşaqsalma). Abortların sayı çoxaldıqca bu riskin dərəcəsi də artır.

Anadangəlmə inkişaf qüsurlarının əmələ gəlməsində ana tərəfindən qəbul edilən dərman preparatlarının da müəyyən təsiri olur. Ona görə də hamiləlik zamanı dərmanlar, dölə təsiri nəzərə alınmaqla, yalnız müalicə həkimin təyinatı ilə qəbul edilməlidir. Digər tərəfdən, dərmanların mənfi təsirindən ehtiyat edərək (“dərmanlar hamilə üçün zərərlidir” deyərək) anginanı və ya karioz dişi müalicə etməkdən də çəkinmək lazım deyil. Bu xəstəliklərin vaxtında müalicə edilməməsi sonradan daha böyük fəsadlara səbəb ola bilər. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, ana özünü tam yaxşı hiss etdikdə döl də rahat olur.

Aşağıdakı dərmanları hamiləlik zamanı qəbul etmək qəti qadağandır:

- hormonal kontraseptivlər (onları planlaşdırılan hamiləlik vaxtından heç olmasa 3 ay əvvəl dayandırmaq lazımdır),

- bəzi antibiotiklər (streptomitsin, tetratsiklin),

- antidepressantlar,

- analgetiklər (aspirin, indometasin),

- hipotenziv preparatlar (pezerpin, xlortiazid),

- 10.000 BV - dən (Bəynəlxalq Vahid) artıq dozada vitamin A.

Zərərli preparatların qəbulunu həm ata, həm də hamiləliyə hazırlaşan ana, hamiləliyə qədərki dövrdən etibarən dayandırmalıdırlar. Hətta həkim tərəfindən yazılan hər hansı bir dərmanı qəbul etməzdən əvvəl onun annotasiyasını diqqətlə oxuyun (onun hamiləliyə və ya dölə mənfi təsirinə diqqət yetirin).

Hamilə olan qadın tərəfindən çox miqdarda alkoqollu içkilərin qəbul edilməsi, ağır anadangəlmə xəstəlik hesab edilən alkoqol sindromunun inkişaf etməsinə gətirib çixara bilər. Bir çox hallarda bu hətta dölün ölümünə də səbəb olur.

Hamiləlik zamanı siqaret çəkilməsi zərərli hesab edilir ki, nəticə etibari ilə bu körpənin fiziki inkişafının ləngiməsinə səbəb olur.

Anadangəlmə inkişaf qüsurlarının əmələ gəlməsində toksik kimyəvi maddələr də az rol oynamır. Bu maddələr qadının bədənində yığılaraq cift vasitəsi ilə körpənin bədəninə keçə bilər. İş fəaliyyəti ilə əlaqədar olaraq qadın zərərli aktiv kimyəvi maddələrlə kontaktda işləyirsə, öz gələcək hamiləliyini planlaşdırmalıdır. Hamiləliyə 2-3 ay qalmış və bütün hamiləlik boyu (xüsusilə hamiləliyin 14-16-ci həftəliyinə qədər olan müddətdə) körpədə teratogen effekt verə biləcək aktiv kimyəvi maddələrlə təmasda olmaqdan çəkinmək lazımdır!

Fiziki faktorlar olan vibrasiya, kompüterin elektromaqnit sahəsi və radiasiyanın da hamilələrə mənfi təsirini nəzərdən qaçırmaq olmaz.

Dölun formalaşmasına təsir edən faktorlar içərisində hamilə qadının qəbul etdiyi qidalarınkeyfiyyətini də qeyd etmək lazımdır. Qadının qida rasionunda mikroelementlərin (xüsusən sink, maqnezium, dəmir), vitamin və zülalalların olması çox vacibdir. Hamiləlik baş verənə qədər və hamiləliyin ilk ayları ərzində gündəlik olaraq fol turşusu və polivitaminlərin qəbul edilməsi, gələcəkdə baş beyinin, onurğa beyinin və digər inkişaf qüsurları ilə doğula biləcək körpələrin sayının xeyli azalmasına səbəb olur.

Anadangəlmə inkişaf qüsurlarının əmələ gəlməsində əsas faktorlardan biri də valideynlərin yaş həddidir. Statistik göstəricilərə əsasən valideynlərin yaşı artdıqca qüsurla doğulan körpələrin sayı da artır. Optimal uşaq doğma yaşı 20-dən 30 yaşa qədərdir. Yaşı 35-dən artıq olan valideynlər risk qrupuna daxildirlər; sağlam uşaq doğulması üçün onlar kompleks müayinə və hazırlıq keçməlidirlər.

Valideynlərin sağlam olması bilavasitə uşağın sağlamlığı üçün zəmin yaradır. Şübhə yoxdur ki, ananın bir çox xəstəlikləri körpənin bətndaxili inkişafına mənfi təsir göstərə bilər.

Anadangəlmə inkişaf qüsurlu körpələrin doğulmasından özünüzü sığorta etmək üçün hamiləliyə düzgün hazırlaşmaq, hamiləliyin ilk günlərindən etibarən qadın məsləhətxanasında qeydiyyata düşmək lazımdır. Bu zaman qadın hamiləliyin bütün dövrü ərzində ixtisaslı həkimlər tərəfindən nəzarətdə olacaq, lazımi müayinələrdən keçəcək.

Baş ağrılarının ən çox yayılmış növlərindən biri – baş və boyun əzələlərinin gərginləşməsi ilə xarakterizə olunan gərginlik baş ağrılarıdır.

Baş ağrısı hiss edənlərin 90%-i həyatlarının müxtəlif anlarında bu ağrılardan əziyyət çəkirlər.

Əksər hallarda bu cür baş ağrıları – depressiya, stres, zehni yorğunluq, emosional gərginliklə əlaqədar olur. Baş ağrı tutması – imtahandan, dalaşmadan, güclü inciklikdən, şokdan, qəfil xəbərdən (bəzən hətta xoş xəbərdən), yəni insanı həyəcanlandıran hallardan sonra baş verir. Əzələ gərginliyi (gərilməsi) nəticəsində baş verən ağrı, əksər hallarda, uzun müddət diqqət tələb edən ixtisaslarda işləyənlərdə, uzun müddət yazı və ya iş stolu, kompüter, maşın sükanı arxasında işləyənlərdə və s. insanlarda daha çox rast gəlinir. Bundan başqa, insanlar öz işlərini vaxt çatışmazlığı şəraitində icra etdikdə də onlarda baş və boyun əzələlərinin gərginliyi baş verir.

Gərginlikdən yaranan ağrılar, adətən, başın hər iki tərəfində eyni dərəcədə olur, ancaq ənsə və boyun nahiyələrində isə daha çox hiss olunur. Ağrı küt, monoton, təzyiqedici, dartılmış və sızıldayan-fasiləsiz, ancaq pulsasiya etməyən olur. Ağrı tutması günün istənilən vaxtlarında, gecə saatlarında isə nadir hallarda baş verir. Xəstədə elə təəssürat yaranır ki, sanki onun başına çox sıx şəkildə sarğı bağlayaraq məngənədə sıxırlar.

Bu növ ağrının profilaktikası üçün aşağıdakılara əməl etmək lazımdır:

- Onurğanın vəziyyətinə diqqət və qayğı göstərmək, qamətin düzgün olmasını qoruyub saxlamaq. Yazı stolu və kompüter arxasında düzgün oturmaq.

- Yuxunun kifayət qədər olması. Yatarkən hündür olmayan yastıqdan istifadə etmək.

- Oturaq iş zamanı (hətta baş ağrısı olmasa da) müntəzəm olaraq çiyin qurşağı əzələlərini, boyunu və başı öz əllərinizlə massaj etmək.

- Streslərdən uzaq olmaq. Bu mümkün olmadıqda isə stres vəziyyətindən düzgün çıxmaq və bu zaman yaranan stres enerjisini orqanizmi dağıtmaq üçün “daxilə” deyil, onun təsirini neytrallaşdırmaq üçün “xaricə” istiqamətləndirmək lazımdır.

- Əzələlərin gərginləşməsi səbəbindən baş verən baş ağrılarının effektiv profilaktikası üçün bədən tərbiyəsi ilə, idmanla, üzgüçülüklə, qaçmaqla məşğul olmaq, açıq havada gəzmək məsləhət görülür.

Normada 1 yaşından yuxarı uşaqlarda nəcis ifrazı gün ərzində (böyüklərdə olduğu kimi) bir dəfə olmalıdır.

Bəzən normadankənar hallar da olur. Məsələn, uşaq gündə 2-3 dəfə və ya 2-3 gündə 1 dəfə nəcis ifraz edir.

Bu zaman uşaqda heç bir narahatlıq hissi yoxdursa, nəcis kütlələri həcmcə və xarici görünüşcə normaya uyğundursa (yəni nə çox duru, nə də çox bərk deyilsə, tərkibində qan qarışıqları, selik və s. dəyişikliklər yoxdursa), bunu normal hal hesab etmək olar.

Ancaq yenə də mütəxəssislə məsləhətləşməniz daha yaxşı olardı. Analar uşağın nəcisinə hər zaman diqqət yetirməlidirlər. Nəcisdə qan, selik əmələ gələrsə, rəng dəyişikliyi və s. nəzərə çarparsa, bu haqda uşağınıza nəzarət edən pediatra məlumat vermək lazımdır.

Uşaqlarda qəbizlik tez-tez baş verir. Uşaq gec-gec nəcis ifraz edirsə və defekasiya (nəcis ifrazı) aktı isə çətinliklə baş verirsə, bu zaman qəbizliyin olması barədə danışmaq olar.

Qəbizlik atonik və spastik olur.

Spastik qəbizlikdə nəcis “qoyun qığı” kimi, bir-birinə yapışqanla yapışmış kimi yumru, kiçik bərkimiş nəcis kütlələri toplumundan ibarət olur. Bu zaman defekasiya (nəcis ifrazı) aktı çətinləşmiş, ağrılı olur. Bir çox hallarda bu, düz bağırsaq və xarici anal dəliyin selikli qişasındaçatların əmələ gəlməsinə səbəb olur.

Belə qəbizlik çox vaxt bağırsaq disbakteriozu, qastrit, kolit (yoğun bağırsaq iltihabı) zamanı müşahidə olunur. Kəskin infeksion xəstəlik zamanı uşağın qida və maye qəbulu azaldıqda, həmçinin uşağın sinir sistemi pozğunluqları da qəbizliyə səbəb ola bilər. Bu hala uşaqların erkən yaş dövründə daha tez-tez rast gəlinir. Xəstəliyin əsas səbəblərindən biri xroniki qəbizlik hesab edilir. Bərkimiş nəcis kütlələri uşağın dar bağırsağından keçərkən bağırsağın selikli qişasını zədələyir. Catların ilkin əlamətləri defekasiya zamanı kəskin ağrı hissi və nəcis ifrazından sonra qan damcıları (analar bunu tualet kağızının üzərində görə bilərlər) ola bilər.

Ağrı səbəbindən uşaqlar defekasiya aktını süni surətdə saxlayır, nəticədə nəcis kütlələri daha da bərkiyərək yeni çatların yaranmasına zəmin yaradır.

Xəstəliyin müalicəsinə onun ilkin simptomları aşkar edilən kimi başlamaq lazımdır. Köhnə, yəni uzun müddət ərzində mövcud olan çatların müalicəsı çox çətin olur. Digər tərəfdən də ağrılar olması qorxusundan uşağın nəcis ifraz etməməsi çox təhlükəli hesab edilən xroniki qəbizliyə, orqanizmin nəcis intoksikasiyasına (zəhərlənməsinə) və s. xoşagəlməz ağırlaşmalara da səbəb ola bilər.

Qəbizliyin digər növü də atonik qəbizlikdir. Bu formaya uşaqlarda daha tez-tez rast gəlinir. Atonik qəbizlik zamanı uşaqda nəcis ifraz etmək istəyi azalmış olur və ya heç olmur. Belə uşaqlarda defekasiya hətta 10 gündən bir olur. Bir çox belə hallarda uşağa təmizləyici imalə etmək və ya işlədici şamlar qoymaq lazım gəlir. Bu cür qəbizlik zamanı nəinki qastroenteroloqa (mədə-bağırsaq xəstəlikləri üzrə ixtisaslaşmış həkim), bəzi hallarda hətta cərrah-proktoloqa (düz bağırsaqda aparılan əməliyyatlar üzrə ixtisaslaşmış həkim) da müraciət etmək lazım gəlir.

Valideynlər uşaqda defekasiya aktının tezliyinə nazarət etməli, həmçinin qəbizliyin əmələ gəlməsinə xüsusi diqqət yetirməlidirlər. Uşaqda olan qəbizliyə etinasız yanaşmayın. Bu çox xoşagəlməz ağır nəticələr verə bilər.

Yaxşı olardı ki, uşağın bağırsağının boşalması mütəmadi olaraq gündə bir dəfə, həm də eyni vaxtlarda (səhər və ya axşam) baş vermiş olsun. Uşaqda qəbizlik aşkar edilən kimi, təxirəsalınmadan həkim qastroenteroloqa müraciət etmək lazımdır. O bunun səbəbini aydınlaşdırdıqdan sonra düzgün müalicə təyin edə bilər.

Uşaqlarda qəbizliyin müalicəsində pəhrizin böyük əhəmiyyəti vardır. Uşağın rasionunda kifayət qədər meyvə, tərəvəz, süd məhsulları olmalıdır. Ağ çörəyi quru çörək (“suxari”) ilə əvəz etmək lazımdır. Qara gavalı, ərik, əncir qurusu, üyüdülmüş buğda kəpəyi (uşağın bütün qidalarına 1 xörək qaşığı əlavə emək olar), kişmiş qəbizlik zamanı yaxşı kömək edir. Bundan əlavə uşaq kifayət qədər su içməlidir, yaxşı olardı ki, bu su qaynanmış yox təmiz içməli su olsun. İşlətmə üçün olan dərman preparatlarından (xüsusən də kimyəvi tərkibli) istifadə edilməsinə çox da üstünlük verməyin.

Əsas müalicəyə əlavə olaraq mineral suların (yessentuki, borjomi, istisu və s.) da daxil edilməsi yaxşı təsir göstərir. Spastik qəbizlik zamanı mineral suları ilıq və qazsızlaşdırılmış, atonik qəbizlik zamanı isə sərin və qazlı şəkildə içmək lazımdır.

Bir daha təkrar etmək lazımdır ki, analar uşağın nəcis ifrazına diqqət yetirməlidirlər. Qusma, kəskin qarın ağrısı, nəcis ifrazının olmaması və köp bağırsaq keçməməzliyinin simptomlarıdır. Uşağınızda bu simptomları müşahidə edərkən onu dərhal cərraha göstərmək lazımdır.

Bağırsaq keçməməzliyi - çox qorxulu xəstəlikdir. Bu xəstəlik zamanı hər hansı bir səbəb üzündən bağırsaq yolunda maneələr əmələ gəlir ki, bu da nəcisin keçməsinə imkan vermir. Diaqnozu dəqiqləşdirmək üçün bağırsaqların rentgen müayinəsi aparılır. Diaqnoz təsdiqləndiyi halda, bağırsaq keçiriciliyinin bərpa edilməsi məqsədi ilə uşaq təcili olaraq cərrahi əməliyyata götürülür.

saglamolun.az

Bir çox insanlar qulaqlarda, başda küy eşidir. Bəziləri bu küyü yalnız sakitlikdə eşidir, digərlərini isə küy bütün gün ərzində narahat edir, daha sakit və ya daha güclü olur.

Bu xoşagəlməz simptom bəzi insanların iş qabiliyyətinə və həyatına xeyli mənfi təsir edir, bəzilərini isə bu heç narahat etmir.

Hal hazırda tibdə belə küyü adlandırmaq üçün xüsusi termin "tinnitus" istifadə olunur. Araşdırmalara görə, dünyada yaşayan insanların təxminən 5%-i xroniki tinnitusdan əziyyət çəkir.

Əvvəl küy daha zəif olur, vaxt keçdikcə artır, insan buna daha çox fikir verməli olur, onun diqqəti, yuxusu və istirahəti pozulur, müxtəlif qorxular, depressiya inkişaf edir.

Qulaqlarda xroniki küyün səbəbləri müxtəlifdir - adi yorğunluqdan, stresdən başlayaraq beyin şişlərinə kimi.

Qulaqlarda küy bu səbəblərə görə ola bilər:

- Baş və qulaq travmaları.

- Qulaqda iltihabi proseslər.

- Beyin qan damarlarının ateroskleroz nəticəsində patoloji daralması. Bu çox təhlükəli simptomdur. Belə daralma baş beyində qan dövranının pozulmasına gətirib çıxardır. Beyin

damarlarının ateroskleroz xəstəliyi insult kimi ağır pozulmanın inkişafına səbəb ola bilər. Bu səbəbdən əgər sizi daim nəbz kimi vuran küy narahat edirsə, mütləq həkimə müraciət edin.

- Vestibulyar apparatının fəaliyyətində pozulmalar.

- Boyun osteoxondrozu. Bu xəstəlik zamanı fəqərə arası disklərdə pozulmalar yaranır - disklər nazilir, dağılır. Nəticədə fəqərələr arasında keçən damarlar və sinirlər sıxılır. Damarlarınsıxılması isə beyin qan dövranının pozulmasına səbəb olur.

- Nevroz, stress, həddən artıq yorğunluq.

- Eşitmə apparatında yaşla bağlı olan dəyişikliklər.

- Beyin şişləri (xoş və bədxassəli).

- Nevroloji və psixiki pozulmalar.

- Bəzi dərman preparatlarının uzun müddət ərzində qəbulu

- Meningit (qulaqlarda küy bu xəstəliyin ilk simptomu ola bilər).

Beləliklə, əgər sizi qulaqlarda küy narahat edirsə, bu küy artır və s. mütləq həkimə müraciət edin. Hətta belə cüzi simptom bəzən çox ciddi xəstəliyin simptomu ola bilər.

Mənbə:saglamolun.az

Son günlər dünya mətbuatında ana bətnindəki əkizlərdən birinin digərini yeməsi haqqında xəbərlər dolaşır. Bunun bir əfsanə və ya gerçək olması isə hələlik məlum deyil. Türkiyəli qadın xəstəlikləri və doğuş mütəxəssisi Can Şener bu hadisəni maraqlı faktlarla izah edib. 

Türkiyəli uzmanın əkizlərin birinin digərini yeyə bilməsi halına aydınlıq gətirib.

Sirr deyil ki, hamiləlik müqəddəs, lakin bir o qədər də çətin prosesdir. Hamiləliyin və doğuşun nə qədər çətin bir imtahan olduğunu xüsusilə əkiz körpə gözləyən qadınlar daha çox bilir. Bəzənsə ətrafdan alınan səhv məlumatlar bu prosesi daha da çətin bir hala gətirir: "İstər eyni, istər fərqli cinsdən olan iki körpəyə eyni anda sahib olmaq çox gözəl görünsə də, hamiləlik müddəti, doğuş, doğuşdan sonra eyni anda iki körpəyə baxmaq və böyütmək fiziki, sosial, iqtisadi problemlər yaradır. Əslində insan bədəni üçün təkamül quruluşuna görə bir geriləmə kimi qəbul edilən əkiz hamiləlik çox zaman ağır və faciəli fəsadlara səbəb olur. Bu cür fəsadlardan biri də xalq arasında səhv adlandırılan "əkizini yeyən körpə" əfsanəsidir. Əlbəttə ki, həqiqi mənada belə bir şey mümkün deyil".

C. Şener sadəcə olaraq bu əfsanənin ortaya çıxmasına səbəb ola biləcək bəzi fəsadların olduğunu deyir. Uzman həmin fəsadları bu ardıcıllıqla sadalayıb:

1. Bəzən hamiləliyin erkən dövründə dölün biri ölür, ya qanama nəticəsində itir, ya da bədən tərəfindən əmilir. UZİ əkiz hamiləlik diaqnozu qoyduqdan qısa bir müddət sonra ikinci körpə ortadan qalxır, yəni sanki itir.

2. Xüsusilə tək yumurta əkizlərində birinin digər əkizə qanla transferi reallaşır. Ana bətnindəki əkizlərdən biri digərinin qan qaynağının əhəmiyyətli bir qismini özü üçün istifadə edir, özü təhlükəli böyümə və ürək çatmazlığı riskini aradan qaldırır, lakin qardaşının (bacı) qidalanması və çox vaxt ana bətnində ölümünə səbəb olur.

3. Çox vaxt 20 yaşlarında gənc qızlarda yaranan yumurtalıq şişi olan kistik teratomlar da bədəndə olan uşağa bitişik olur və onun əkizi kimi görünür. İnsanı yaradan bütün hüceyrə təbəqələrindən təsadüfi toplanmış bir hüceyrə yığını olan bu şişlərin tərkibində çox vaxt saç və diş strukturlarına belə rast gəlinir.

Türkiyənin digər qadın xəstəlikləri və doğuş mütəxəssisi Suat Süphan Erşahin də əkizlərdən birinin digərini yeməsinin reallığa uyğun olmayan bir hal olduğunu deyir. Lakin o, "twin- twin" deyilən bir sindromun olduğunu da vurğulayır: "Bu sindromda bir körpənin qanı digər körpəyə keçir. Bir körpə həddindən artıq inkişaf etdiyi halda, digər körpədə zəiflik baş verir, körpə qidalanmır və ölümlə nəticələnir. Bu, yalnız tək plasenta və tək amniyon kisəsi olan hamiləliklərdə ola bilən haldır".

qadin.az

Yaz mövsümü gələr-gəlməz bir çox xəstəliklər də təbiətlə birlikdə oyanır sanki. Bunlardan biri də allergiyadır. Mövsüm keçidləri, tozlanma, hava dəyişikliyi və s. kimi hallar allergiya problemini qıcıqlandıran faktorlar sırasındadır. Çox zamansa allergiya qriplə dəyişik salınır. Hər ikisində asqırma halı müşahidə olunduğu üçün bunları bir-birindən fərqləndirmək asan olmur.

Bununla bağlı Aile.lent.az-a danışan pediatr Vaqif Qarayev qriplə allergiyanın bir-birinə aidiyyatı olmadığını vurğulayır: “Tibbi dildə allergik rinit deyilən bir hal var. Allergik rinit həm ayrıca xəstəlik şəklində ola bilər, həm müxtəlif allergik reaksiyaların nəticəsi kimi burun tutulması, asqırma müşahidə edilə bilər. Allergiya zamanı hər hansı allergik faktor burnun selikli qişasına təsir edir və burun tutulur. Daim burnu tutulan, hər zaman əllərində salfet olan insanlara tez-tez rast gəlirik. Son vaxtlarsa allergik problemlər uşaqlar arasında həddən artıq çoxalıb. Buna səbəb iki faktordur: ekoloji və qida faktoru. Dəfələrlə deyirəm ki, mağazalardan uşaqlara heç nə alıb verməyin. Bunların həm allergik təsiri var, həm də son vaxtlar aktual olan daha bir problem, mədə-bağırsaq sistemində pozuntulara gətirib çıxarır”.

Allergiyanın daha bir əlaməti səpkilərdir. Uşağın bədəninin müxtəlif yerlərinin qəfil səpdiyini deyən valideynlər bunun səbəbini də aydınlaşdıra bilmirlər. Bədənin məhdudlaşdırılmış sahəsində iri köpükcüklər qaşıntılarla müşahidə olunur və bəzən heç nədən keçib gedir. Məsələn, uşağın qarın (bel, üz və s.) hissəsi axşam səpir, səhər isə bu səpkidən əsər-aləmət qalmır. Pediatr bildirir ki, bu, səpkinin allergiyaya oxşamasına işarədir: “Bu səpkinin mahiyyətini, səbəbini, adını yalnız həkim deyə bilər. Analar bunu heç vaxt təyin edə bilməz. Xüsusən körpə uşaqlarda səpki yaranırsa, mütləq həkimə müraciət olunmalıdır. Çünki allergiya hallarında səbəb bilinmirsə, ona kömək etmək çətindir. Çox zaman allergiya əleyhinə dərmanlar yazılır, bir az kömək edir. Amma o səbəb aradan götürülməyibsə, allergiya halı tez-gec təkrarlanacaq. Tutaq ki, uşaq naringidən səpib, dərmanın köməyi ilə səpki solacaq. Lakin hər dəfə naringi yediyi halda səpki heç vaxt tamamilə keçib getməyəcək”.

Bir çox hallarda isə allergiyanın yaranması üçün heç bir səbəb olmur. V. Qarayev bu halda problemin səbəbinin daxili orqanlarla bağlı olduğunu deyir. Çünki mədə-bağırsaq sistemi, həzm prosesinin müxtəlif səbəblərdən pozulması nəticəsində allergiya baş qaldırır: “Ona görə də mağazalarda satılan çipsilər, şirələr, paketləşdirilmiş müxtəlif qidalar, şirniyyatlar, kulinariya məhsulları əksər hallarda allergiya yaradır. Mədə-bağırsaq, həzm sisteminin pozulmasının ikinci səbəbi qurdlardır. Səbəbləri dəqiq aydınlaşdırmaq üçün isə mütləq həkimə müraciət olunmalıdır. Əgər sorğu-sualla səbəb məlum olmursa, analiz və müayinələr edilir”.

Həkim asqırmanın da allergiya əlaməti olduğunu qeyd edir. Bu isə özü ayrı bir xəstəlikdir. Daha çox da yaz aylarında iyə qarşı həssas olan insanlar asqırmağa başlayırlar. Burada sadəcə hər hansı bir iy allergik faktor olaraq həmin insana təsir edir: “Allergiya həm çox sadə, həm də mürəkkəb problemdir. Səbəbi məlum olanda ona qarşı mübarizə aparmaq asandır. Burada fərdilik məqamına da diqqət etmək lazımdır. Məsələn, 5 uşaqda yumurtadan allergiya var, eyni dərmanla müdaxilə edilir, 4-ə təsir edir, 1-ə yox. Ümumiyyətlə, analar övladlarına özbaşına və ya aptekdəki satıcıların məsləhəti ilə dərman verməməlidirlər. Çünki hətta elə allergik xəstələr var ki, onlara allergiya əleyhinə olan dərmanlar belə, allergiya verir. Xüsusən də indiki mənbəyi, mənşəyi məlum olmayan dərmanlara güvənmək olmaz. Ona görə kor-koranə müalicədən əvvəl mütləq həkimlə məsləhətləşmək vacibdir”.

Allergiyanın əlamətləri sırasında qızdırma, qusma, ishal da ola bilər. Hətta valideynlər allergiyanın bu əlamətlərini zəhərlənmə ilə qarışıq salırlar. Əgər valideyn diqqətsiz yanaşarsa, allergiya ölümə də səbəb ola bilər: “Qızdırma halında həkimə çatdıranadək yüngül qızdırmasalan dərmanla uşağı kritik vəziyyətdən çıxarmaq olar. Bundan əlavə, sadə insanlar arasında allergiya zəhərlənmənin sinonimi kimi qəbul edilir. Lakin bu hallarda zəhərlənmədən söhbət gedə bilməz, çünki dəqiq olaraq allergiyadır. Ona görə mütləq həkimlə əlaqə saxlamaq lazımdır. Çox qəribədir ki, insanlar allergiyadan o qədər qorxmurlar, nəinki zəhərlənmədən. Amma unutmaq olmaz ki, allergiyanın çox ciddi fəsadları var. Xüsusən boğulma, bronxlarda tutulma zamanı vaxtında müdaxilə etməsək, uşaq hətta həyatını itirə bilər. Bəzən allergik reaksiya anafilaktik şokla nəticələnir. Çox təhlükəli haldir. İldırımvari formasında bir neçə saniyə ərzində xəstəni itirə bilərik”.

Allergiyanın qarşısını almaq mümkündür

Həkim bildirir ki, dünya səhiyyəsi səviyyəsində allergiya tamamilə keçib gedən xəstəlik deyil. Sadəcə olaraq allergiyanı yaradan faktor bəlli olduqda müalicəsi mümkündür. Xüsusən də uşaqların müalicə edilməsi daha asandır: “Əgər məlum olsa ki, uşaqda bal və ya yumurtadan allergiya olur, qida menyusundan onları çıxarırıq və allergiyanın qarşısı alınır. Ümumiyyətlə, tibdə belə bir fakt var ki, rəngi sarı olan qidalar, məsələn sarı alma, banan, qoz, fındıq, limon, naringi, portağal, yumurta, bal allergik rəng hesab olunur. Amma bu o demək deyil ki, bir uşaqda yumurtadan allergiya varsa, o birində də mütləq olacaq. Bu, fərdi xarakter daşıyır. Mədə-bağırsaq sistemində problem varsa, problemi həll etdikdə allergiya keçir. Yaz-payız aylarında allergiya halları daha çox baş qaldırdığı üçün bu dönəmdə profilaktik müalicələr alınmalıdır. Bu da allergiyanın qarşısını alır. Uzun müddət əvvəlki allergik əlamətlər müşahidə olunmursa, biz qərar verə bilərik ki, artıq allergiya keçib”.

aile.lent.az

Gecə yemək sindromu qidalanma davranışı pozuntusudur. Bunu deyən türkiyəli qidalanma və pəhriz mütəxəssisi Özge Yüksel gec saatlarda yemək sindromunun qarşısını almaqdan danışıb. 

Mütəxəssis ilk növbədə onu bildirir ki, gecə yemək vərdişi yuxunun pozulmasına səbəb olur. Bu zamansa enerji qəbuluna ehtiyac yaradır: “Gündəlik kalorinin ən az 50-nin son axşam yeməyindən sonra atışdırmalarla qəbul edilməsi, yeyilən qidalarınsa şəkər və nişasta kimi karbohidrat tərkibli olması artıq bir xəstəliyə işarədir. Oyandıqdan sonra ilk yeməyin bir neçə saat gecikdirilməsi və gecə yeyilənlər səbəbindən narahatlıqlar ortaya çıxır. Bu insanlar səhər oyandıqları zaman özlərini yaxşı hiss edirlər, lakin gün irəlilədikcə ruhi vəziyyəti pisliyə doğru dəyişir. Bunun səbəbi serum melatonin səviyyəsinin aşağı düşməsi, leptin hormonunun azalması və kartizol səviyyəsinin yüksək olmasıdır. Eyni zamanda bunun əsl səbəbi yaşanan böyük stressdir”.

Gecə yemək sindromunun müalicəsi

Stress bir çox xəstəliyin qaynağı olmaqla bərabər, yuxu nizamsızlığına və oyanan zaman dərhal yemə istəyinə səbəb ola bilər. Ö. Yükselin sözlərinə görə, günü kafi və doğru qidalanmaqla keçirmək axşam qidalanma və yuxu keyfiyyətinə müsbət təsir edir. Bununla da gecə yemək vərdişinizə son qoymuş olarsınız: “Səhər oyandığınız zaman əl-üzünüzü yuduqdan sonra səhər yeməyi yeməsəniz, bədəniniz oyanmayacaq və günə adaptasiya olmaqda çətinlik çəkəcək. Lakin yaxşı bir səhər yeməyi özünüzü daha enerjili, daha sağlam hiss etməyinizə səbəb olacaq”.

Nahar yeməyi də çox əhəmiyyətlidir, sizi axşama hazırlayar. Nahar yeməyini gecikdirdiyinizdə axşama qədər çox acar və axşam yeməyində həddindən artıq yeməyə meyllənərsiniz. Halbuki doydurucu bir nahar yeməyi və ara yeməyində meyvələrlə qidalanmaq aclığınızı azaldar. Bunun sayəsində yeməklərlə mübarizə aparmaq məcburiyyətində qalmazsınız. Axşama doğru kafeinli içki qəbulunu məhdudlaşdırmaq da gecə yuxunuza müsbət təsir edəcək: “Bir çox insan gecə yata bilmək üçün spirtli içki qəbul edir. Lakin spirt qəbulu gecə yarısı oyanmağınızı səbəb olur. Bu zamansa yenə içki və yeməyə meyliniz arta bilər. Gecə yemə sindromu yaşayırsınızsa, psixiatr, psixoloq və dietoloq köməyinə müraciət edin. Buna səbəb olan stressi aradan qaldırmağa çalışın və düzgün qidalanma vərdişləri yaradın”.

Həkim onu da əlavə etdi ki, insan mübarizəni ilk növbədə özü ilə aparmalıdır. Birincisi,  iştahanı artıran atışdırmaları gözünüzdən qıraqda saxlayın, yatmadan əvvəl ilıq duş qəbul edin, sonra bitki çayı için. Yuxunuz gəlməsə belə, hər gün eyni saatda yatmağa cəhd edin.

aile.lent.az