Düşüncə Jurnalı

header photo

Nəticə göstərilir : "Sehirli ayna"

Çərşənbə axşamı fala baxmaq

- Axır çərşənbə gecəsi ürəyində niyyət tut yat. Gecə yarısı yuxudan dur və şamı yandır. Şamı götürüb güzgüyə yaxınlaş. Güzgüdə gələcək nişanlını görəcəksən. Amma gərək qorxmayasan. Qorxsan bu niyyətin baş tutmaz.

- Bu falı istənilən vaxt icra etmək olar. Yatmağa gedəndə yeddi ulduz sayırlar. Ulduzları sayandan sonra bir kəlmə də olsa, danışmaq olmaz. Bu halda öz qismətini yuxuda görürlər.

- Bayram günü hərənin adına bir şam yandırırlar. Kimin şamı tez yanıb qurtarsa, onun ömrü gödək olur.

- Saçın üstünə hərə öz adına bir buğda atır və hərə üçlükdə bir arzu tutur. Kimin buğdası tez çırtdasa, onun sevdası baş tutacaq.

- Saçın üstünə hərə öz adına bir buğda atır və hərə üçlükdə bir arzu tutur. Kimin buğdası tez çırtdasa, onun sevdası baş tutacaq.

- Düz bir yerə podnos qoyun və içinə un ələyin. Çöldə bağlı bir yerə qoyun. Səhər saat 6-dan sonra gedib baxın. Əgər unun üstünə iz düşübsə (qarışqa, qurd kimi bir şey gəzibsə) diləyiniz yerinə yetəcək.

- Almanı götürüb bütöv, yumru soyun (amma heç bir yeri qırılmasın). Daha sonra qabığı yerə atın hansı hərf formasında olsa həmin adda insanla gələcəkdə ailə həyatı quracaqsınız.

- Novruz axşamı almanı yeyib tumunu yastığın altına qoyun. Yuxunuzda kimi gorsəniz həmin insanla gələcəkdə ailə həyatı quracaqsınız.

- Bu fala ilin axır çərşənbəsi baxırlar. Özü də bu fala qızlar baxa bilərlər. Qız sakit, heç kimlə danışmadan ləyənə su tökür. Əlinə bir böyük güzgü alır. Həmin güzgüdə aya baxır. Sevdiyi oğlanın şəklini qız görərsə bu onun xeyrinədir. Demək, təzə il onun üçün uğurlu olur, mətləbi həyata keçir. Bütün bu vaxt qız danışarsa,  fal düz çıxmaz.

Go Back

Novruz Bayramı


Hər bir xalqın tarixində müxtəlif bayramlar, el şənlikləri olub. Onlardan bəziləri xalqa yad müəyyən bir ideologiya ilə bağlı olduğundan zaman keçdikcə unudulmuş, yaddaşlardan silinmişidir. Yalnız o bayramlar əsrlərin sınağından keçir ki, onların əsasında humanist milli və bəşəri ideyalar durur.

Azərbaycan xalqının qədim vaxtlardan bu günədək sevə-sevə qeyd etdiyi bayramlardan biri də Novruz bayramıdır. Novruz bayramı martın 21-də və ya 22-də keçirilir. Bu isə yaz gecə-gündüz bərabərliyinə təsadüf edir.

Novruz bayramı özünəməxsus xüsusiyyətləri ilə fərqlənir. Bu bayram xalqımızın tarixi kökü ilə bağlı olduğundan adət-ənənələrlə zəngindir. Novruzun süfrəsi də fərqlidir. Belə ki, istər çərşənbələrdə, istərsə də Novruz axşamında süfrədə milli xörəklərimiz, ən başlıcası isə plov olmalıdır. Şəkərbura, paxlava, şəkər çörəyi və digər şirniyyatlar, kişmiş, püstə, badam, boyanmış yumurtalar süfrələrimizi bəzəyir. Adətə görə süfrəyə "s" hərfi ilə başlayan 7 növ ərzaq qoyulur. Su, süd, səməni, sünbül, sucuq, siyənək balığı, süzmə və sairə də bayram süfrəsinin bəzəyi olur.

Novruz inanclarının əsasında insana, təbiətə həyat verən dörd ünsürün-Suyun, Odun, Yelin (havanın), Torpağın isinməsi, "dirilməsi" dayanır. Odur ki, Novruz şənlikləri təzə ilin başlanmasına, yəni martın 21-nə dörd həftə qalmış keçirilməyə başlanır. Bu aya Boz ay deyirlər. Həmin ayın hər çərşənbəsi təbiətin bir ünsürü ilə əlaqələndirilmiş və beləliklə, insanların təsəvvüründə ilaxır çərşənbəsi yaranmışdır. Qədim inanclara görə bu çərşənbələrin hər birində təbiətin dörd ünsüründən biri "dirilmişdir". İlin Novruzdan əvvəlki dörd axır çərşənbəsi müqəddəs sayılır. Bunlar Su çərşənbəsi, Od çərşənbəsi, Yel çərşənbəsi və Torpaq çərşənbəsi adlanır. Bu çərşənbələrdə də xalqımızın adət-ənənələri yaşayır.

Od çərşənbəsi:  İlaxır çərşənbələrinin ikincisi Od çərşənbəsidir. Buna xalq arasında "İkinci çərşənbə" və ya "Üsgü çərşənbə" də deyilir. Od çərşənbəsi qədimdə xalqımızın Günəşə, odu saxlayıb qorumağının vacibliyinə inamı ilə bağlıdır. Od çərşənbəsində odu təmizlik, sağlamlıq və gözəllik rəmzi kimi qeyd edərdilər.

Yel çərşənbəsi: Yel çərşənbəsi günündə isə əsən isti küləklər yazın gəlişindən xəbər verir. Xalq arasında "Külək oyadan çərşənbə", "Küləkli çərşənbə" kimi tanınan Yel çərşənbəsi ilaxır çərşənbələrindən üçüncüsüdür. İnama görə bu çərşənbədə oyanan yel, külək oyanmış suyu , odu hərəkətə gətirir.

Torpaq çərşənbəsi: Novruz ərəfəsində sonuncu çərşənbədə yer oyanır, torpaq nəfəs alır. Bu çərşənbə xalq arasında "Yer çərşənbəsi, "İlaxır çərşənbə" və ya "Torpaq çərşənbəsi" adlanır. İnama görə Torpaq çərşənbəsi yetişəndə torpaq artıq əkinə hazır olur və ona toxum səpmək olar. Əfsanəyə görə adamların ərzaq qıtlığından əziyyət çəkdikləri bu gündə Su, Od və Yel Torpaq xatının yeraltı məbədinə qonaq gəlir, burada yatmış Torpağı oyadırlar. Onlar əl-ələ verib bu sözləri oxuya-oxuya işıqlı dünyaya çıxırlar: Zəmzəm gəldi, Atəş gəldi, Yel gəldi, Təzə ömür, təzə məhsul, il gəldi.

Su çərşənbəsi: Bu çərşənbəyə "əzəl çərşənbə", "sular Novruzu" da deyirlər. Su çərşənbəsində su və su mənbələri təzələnir, arxlar qaydaya salınır, su hövzələrində abadlıq işləri görülür, su ilə bağlı müxtəlif şənliklər keçirilir. Su çərşənbəsi suya tapınma inamı ilə bağlıdır. Hələ gün doğmamışdan bir-birinin üzərinə su çiləyir, su üstündən atlanır, yaralıların yarasına su çiləyirlər. Xalqın inamına görə Su çərşənbəsi günü "təçzə su"dan keçənlər azarını, bezarını ona verənlər il boyu xəstəlikdən uzaq olurlar. Həmin gün su üstündə müxtəlif mərasimlər keçirilir, qədim türklərdə su ilahilərı sayılan Aban və Yadamn şərəfinə nəğmələr oxunur.

Go Back

Xürrəm Sultanın sirrləri

Kişiləri idarə etmək bir çox xanımların əsas arzularından olsa da, bunu hər qadın bacarmır. Xüsusilədə qədim zamanlarda şərq ölkələrində qadınlar daim kişiyə və onun istəklərinə tabe olublar. Sultanların xanımları belə onların sözündən çıxmağa cəhd etməyiblər. Buna baxmayaraq əksər qadınların özünü kişilərin qulu kimi apardığı təqdirdə qul olarkən kişilərin sultanı olmağı bacaran qadınlar da olub. Belə qadınlardan biri də Xürrəm Sultandır. O, Osmanlı sultanı ilə nikahla evlənmiş ilk avropalı qadındır. Əsl adı Aleksandra Anastasiya Lisovskaya olan bu xanım düz qırx il sultan Süleymanın arvadı olub.

Sultan olan qul

Nəzərinizə çatdıraq ki, Avropada Roksolana adı ilə tanınan Xürrəm Sultan Qərbi Ukraynada yerləşən Roqatin şəhərciyində keşiş ailəsində dünyaya göz açır. XVI əsrdə bu ərazi tez-tez krım tatarlarının hücumuna məruz qalırdı. Və bu hücumların birində keşişin gözəl və gənc qızı əsir götürülür. Əsir götürülən gələcək Sultan qul kimi satış üçün əvvəlcə Krıma gətirilir. Krımda gözəlliyi ilə tatarları heyran edən Aleksandranı yaxşı gəlir əldə etmək məqsədilə İstanbula gətirirlər. İstanbulda bazara çıxarılan Aleksandranı Sultan Süleymanın vəziri Rüstəm paşa görəndə heyran olur və kənizi sultana hədiyyə etmək məqsədilə almaq istəyir. Bunun üçün Aleksandranı təbiblər müayinə edib onun bakirə və tamamilə sağlam olmasını bildirirlər. Belə ki, yalnız ciddi yoxlamalardan sonra kənizlər hərəmxanaya hədiyyə olunurdu.

Sultan Süleyman ilə Xürrəm Sultanın tanışlığı

Sultan Süleymanın Aleksandra ilə tanışlığı barədə müxtəlif fərziyələr var. Misal üçün, Qanuni Sultan Süleymanın Aleksandra ilə tanışlığı onun mirzəsi tərəfindən belə təsvir edilir: “Dünyanın ən möhtəşəm şəhərlərindən olan İstanbulda Sultan gözəlliyi ilə məşhur olan çərkəz, həmçinin gürcü qızlarının önündə qərib addımlarla çox dolaşdı. Gözləri qəfildən bir qıza sataşdı. Bu qızın üzündə heç rast gəlmədiyi bir gözəllik gördü. Şirin-şirin gülməsi, yaşıl gözləri, uzun kirpikləri

vardı. O, heç gözləmədiyi halda bu gözlərə təslim oldu”.
Bəzi mənbələrdə isə bunun əksinə olaraq göstərilir ki, Aleksandra sultanın diqqətini ilk baxışdan cəlb etmir. Onda ehtiras alovlandıraraq tədricən ürəyinə sahib olur. Əlinin altında kişini valeh edə bilən yüzlərlə hərəmi olan Sultan kənizin üzərinə o dəqiqə atıla bilməzdi.
Başqa bir fərziyyəyə görə isə Aleksandra balaca boy və diqqəti çəkməyən xarici görünüşə malik idi. Düzdür, o, eybəcər deyildi. Amma gözəl də onu adlandırmaq olmazdı. Sultan Süleyman heç onu görməyəcəkdi də. Əgər Aleksandra buna cəhd etməsəydi. Onların tanışlığının ilk günü sultanı gözəl, qamətli və hündür rəqqasələr əyləndirən zaman Aleksandra baqşa kənizlər kimi kənarda dayanıb baxırdı. Lakin o, birdən qızları itələyib gülərək şən əhvalda Süleymanın qarşısına çıxıb mahnı oxumağa başlayır. Aleksandraya qədər heç kim bu hərəkətə yol vermirdi. Sultan Süleymanı qızın bu hərəkəti əyləndirir və güldürür. Həmin gündən sonra sultan Aleksandra barədə düşünməyə başlayır. İlk baxışdan sevməsə belə Sultan Süleyman sonradan Aleksandranı çox sevir. O, hər dəfə onun hiylə ilə qurduğu torlara düşür, onun istəklərini yerinə yetirirdi.
Hərəmdə Aleksandraya iti dilinə və cəlbedici gülüşünə görə Xürrəm (şən) adını verirlər. Tədricən Süleymanın ürəyini fəth edən Xürrəm Süleymanın etibarını qazanaraq onun birinci və yeganə qanuni həyat yoldaşı olur.

Sevgi məktubları

Xürrəm bütün bunlara yalnız sevginin incəliklərinə bələd olmaqla deyil, eyni zamanda ağlı, ünsiyyət qurmaq bacarığı, maraqlı söhbətlər etməyi, dövlət işlərini yaxşı bildiyi üçün də nail oldu. Xürrəm sevgilisinin gözündə ucalmaq üçün hərəmxanadakılara nisbətən daha çox çalışır, sevginin incəliklərini, onun üçün yad olan dilləri və başqa bilikləri öyrənir. Sultan Süleymanın hərbi yürüşlərə çıxdığı vaxtlarda belə Xürrəm onu diqqətsiz qoymur sultanı valeh edən sevgi dolu məktublar yazırdı. Sultan da Xürrəmə “Mühibbi” təxəllüsü ilə qəzəllər qoşurdu. Xürrəm isə Süleymana yazdığı məktublarında ona “mənim padşahım, sultanım, iki gözümün nuru, dövlət günəşim, səadətimin şahı” deyə müraciət edirdi. Xürrəmin məktublarından bəzi sətirlər: “Sevgili
padşahım, üzümü yerə qoyaraq xoşbəxtliyimin taxtı olan ayağınızın torpaqlarını öpdükdən
sonra... Mənim dövlətimin günəşi və səadətimin sərmayəsi sultanım, əgər bu ayrılıq atəşinə yanmış, ciyəri kabab, sinəsi xarab, gözləri yaşla dolu, gecəsi-gündüzü dərdli-qəmli, həsrət dəryasına qərq olmuş, biçarə, Fərhad və Məcnundan betər eşqə düçar olan kölənizin halını xəbər alsanız, sultanımdan ayrı düşən bülbül kimi ah və fəryadım dayanmayıb.

Sultan Süleymanı Xürrəmin bu hərəkəti əyləndirir və güldürür

Ayrılıqdan dolayı elə bir haldayam ki, Allah kafirlərə də bu halı qismət etməsin”. Xürrəmin məktubda yazdığı bu sözlərdən sonra Sultanın əsir-yesir olmaması, onu bir könüldən min könülə kor-koranə sevməməsi mümkün deyildi. Sultanın Xürrəmə cavab məktubları da ülvi sözlərlə dolu idi. Sultanın Xürrəmə məktubundan: “Mənim parıldayan ayım, can dostum, ən yaxınım, gözlərimin şahı sultanım. Həyatımın, yaşamamın səbəbi, cənnətim, Kevsər şərabım, baharım, sevincim, günlərimin mənası, mənim gülən gözlərim, sevinc qaynağım, könlümdəki Misirin sultanısan. İstanbula, bütün Anadolu və Rum ölkəsinə bərabər sevgilimsən”.

40 il Sultanın qanuni həyat yoldaşı olan Xürrəm hərəmxanada minlərlə sevginin incəliklərini ustalıqla öyrənən bir-birindən gözəl qadınların olmasına baxmayaraq Sultan Süleymanın qəlbində sönməyən atəş yandırmışdı. Elə buna görə də ona sevdiyi kişini idarə etmək o qədər də çətin olmadı.

 

Baş redaktorun müavini
Aynurə Məmmədova

 

Go Back

3 nəticə göstərilir