Düşüncə Jurnalı

header photo

Yeniyetməlik yaş dövründə şəxsi inkişaf

Şüur xarici aləm haqqında biliklərin məcmusundan ibarətdir.  İnsanların davranışı və fəaliyyəti şüurlu xarakter daşıyır. Bundan başqa  şüurun  mühüm cəhəti  mənlik  şüuru ilə bağlıdır. Mənlik şüuru insanın  özünü şəxsiyyət kimi tanıması və dərk etməsi prosesidir.

Mənlik şüurunun formalaşması yeniyetməlik yaşı dövrünə təsadüf edir. Yeniyetməlik  yaşı dövründə şəxsiyyətin çox cəhətli   münasibətini ifadə edən mürəkkəb keyfiyyətləri inkişaf edir və yeniyetmə bu keyfiyyətləri dərk etməyə başlayır.  Z.Freyd öz konsepsiyasında insan şüurunun özünütərbiyəyə ehtiyac duyduğunu qeyd edib. Yeniyetmədə özünüdərketmə ilə yanaşı özünütərbiyə də yaranıb təkminləşir. Bu iki keyfiyyətin inkişaf etməsi yeniyetmənin həyat və fəaliyyətinə təsir edir.  Bildiyimiz kimi böyük yeniyetməlik yaşı dövründə peşə- tədris fəaliyyəti aparıcı fəaliyyətdir. Öz potensial imkanlarının  dərkedilməsi və şüursuzluq hadisələrindən həvəs və yönüm yeniyetmənin peşə  sahəsi seçimində motiv rolunda çıxış edir.  Həvəslər insanda ya ödənilməyən təlabata ya da şüur səviyyəsinə qalxaraq cəhdə çevrilir. Yeniyetmə isə artıq dərkolunan  həvəsi və ya məqsədini öz potensial imkanları daxilində  həyata keçirməyə çalışır. Bu zaman sosial mühitin  təsiri böyükdür. Sosial mühit şüuru formalaşdırır və dəyərlər sistemini yaradır. Əgər yeniyetmənin dəyərlər sistemi düzgün qurulubsa  onda o, bu həvəs  və ya məqsədlərini daha da  formalaşdırıb, inkişaf etdirib dəf edilməli  hədəfinə çevrilir. Bu hədəf isə onun gələcəyidir. Burada Arnold Palmerin fikrinə nəzər salmaq lazımdır : Gec ya tez qazanan insan, qazana biləcəyini öncədən  düşünən insandır. Zəfər arzulanmadığı yerə gəlməz! Chuk Palahniuk deyib: Diş fırcası hamıda var, amma bəziləri fırcalamırlar. Ağıl da belədir. Hamıda var , amma bəziləri istifadə etməyi düşünmür.  Yəni yeniyetmə zirvəsi  hesab etdiyi hədəfinə çatmaq üçün onu düzgün planlaşdırıb, hərəkət etməlidir.

Hər hansı bir adamın hədəfi varsa, o hədəfinin  reallaşması istiqamətində xəyallar qurur. Xəyal arzu edilən gələcəyə  yönəlmiş obrazların yaradılması  prosesidir. Xəyal insanın fəallığının çox qüvvtəli stimullarından biridir və o, insanın  mübarizəsində qarşıya çıxan çətinliklərə üstün gəlməklə  insana güc , qüvvə verir.

Hədəf  bizim üçün zirvədir. Xəyallar həmin hədəfin beynimizdə kreativ sürətdə canlanmasıdır. Plan isə həmin hədəfin reallaşdırılması üsuludur.

                                                                   Arzu Ələkbərova

                                                                   Narınc Uşaq Psixologiya Mərkəzi, Gəncə filialı, Psixoloq.

 

Go Back

Comment